PERIBAHASA

Menurut Za'ba, peribahasa ialah susunan kata yang pendek dengan makna yang luas, mengandungi kebenaran, sedap didengar dan bijak perkataannya.

Terdapat pihak yang mengklasifikasikan peribahasa seperti berikut:

a, Peribahasa selapis yang terdiri daripada pepatah, bidalan dan perbilangan (pepatah).

b. Peribahasa berlapis, iaitu perumpamaan

c. Lidah pendeta

Namun ada juga yang membahagikan peribahasa seperti berikut:

• Simpulan bahasa
• Perumpamaan
• Bidalan
• Pepatah atau Perbilangan

Bukan Peribahasa:

• Kiasan
• Metafora

Simpulan Bahasa

Simpulan bahasa merupakan ungkapan yang telah mantap dan mempunyai maksud yang khusus.

Ia mempunyai maksud yang berbeza daripada makna harfiah kata-kata dalam ungkapan.

Contoh:

Simpulan Bahasa	Maksud
Panjang tangan	Suka mencuri
Periuk nasi	Punca pencarian
Buruk siku	sudah diberi, diambil balik
Ikat perut	Berjimat makan dan minum
Kaki bangku	Tidak tahu bermain misalnya bola.

Menurut Za'aba, terhasilnya simpulan bahasa adalah dengan berdasarkan empat perkara iaitu:

(a) Daripada perbandingan atau kiasan dengan cerita yang masyhur.

     Contoh: Abu Jahal, Mat Jenin, Lebai Malang dan sebagainya.

(b) Daripada benda atau kejadian yang berlaku di sekelilingnya.

     Contoh: mandi kerbau, mata duitan, kutu embun dan sebagainya.

(c) Daripada kepercayaan orang ramai

     Contoh: harimau berantai, buruk siku, dimakan bulan dan sebagainya.

(d) Daripada kebiasaan atau resaman bahasa.

     Contoh: ada hati, gila bahasa, beri muka dan sebagainya.

Perumpamaan

Perumpaan tergolong dalam peribahasa berlapis, iaitu mengandungi makna tersurat dan tersirat.

Terdapat dua bentuk perumpamaan, iaitu yang menyatakan perbandingan secara terang-teragnan dan yang tidak menyatakan perbandingan secara terang-terangan.

Perumpamaan yang menyatakan perbandingan secara terang-teranan didahului dengan kata-kata perbandingan seperti, umpama, bagai, laksana, ibarat dan baik; manakala perumpamaan yang tidak disebutkan perbandingan tidak didahului kata-kata perbandingan tersebut.

Contoh perumpaan yang disebut perbandingan

a. seperti katak di bawah tempurung

b. umpama kaca dengan permata

c. Bagai pungguk rindukan bulan

d. Ibarat air di daun keladi

e. laksana katak diharung ular.

Contoh perumpamaan yang tidak disebut perbandingan

a. Genggam bara api biar sampai jadi arang

b. Diberi betis hendak peha

c. Sehari selembar benang, lama-lama menjadi kain.

Bidalan

Bidalan ialah peribasaha yang berfungsi sebagai nasihat seperti perumpaan, bidalan juga mempunyai maksud dua lapis.

Bagaimanapun bdalan tidak didahului oleh kata sendi nama seperti, bagai, laksana dan umpama.

Perbezaan antara bidalan dengan pepatah ialah bidalan lebih kerap diguanakan, mempunyai nilai, ilmu dan pengajaran, sedangkan pepatah lebih ringkas sifatnya dan tidak mempunyai pengajaran.

Contoh bidalan:

Malu berkayuh perahu hanyut, malu bertanya sesat jalan

Jika kail panjang sejengkal, lautan dalam jangan diduga.

Maksud lapis pertama jelas dan maksud lapis kedua merujuk orang yangs edikit ilmu dan pengalaman supaya tidak mencuba sesuatu yang rumit.

Terlajak perahu boleh diundur, terlajak kata buruk padahnya.

Hujan emas di negeri orang, hujan batu di negeri sendiri,

Baik juga negeri sendiri.

Sesat di hujung jalan, balik ke pangkal jalan.

Jikalau beranak, ikut kata bidan.

Pepatah atau Perbilangan

Pepatah atau perbilangan mempunyai struktur yang hampir sama dengan pepatah dan bidalan melainkan perbilangan disusun berangkap-rangkap seperti ikatan puisi.

Setiap rangkai pepatah terdiri daripada dua baris atau lebih dan disebut satu demi satu seolah-olah orang sedang membuat perbilangan atau perkataan.

Ia berkait rapat dengan adat istiadat, undang-undang atau peraturan masyarakat.

Contoh

Bulat air kerana pembentung, bulat manusia kerana muafakat

Hati manusia sama dicecah, hati gajah sama dilapah.

Cubit paha iri, paha kanan sakit juga.

Ditelan mati emak, diluah mati bapak.